Uluslararası denetim ve danışmanlık şirketi Deloitte’un Amerika’daki Z kuşağı üyelerini hedef alarak yaptığı araştırmaya göre, Z kuşağı çevrim içi dolandırıcıların tuzaklarına büyüklerinden daha fazla düşüyor. Söz konusu araştırma, dijital dünyanın içine doğan ve şu an lise ya da üniversite öğrencisi olan Z kuşağını oluşturan bireylerin yüzde 16’sının, boomer kuşağının ise sadece yüzde 5’inin çevrim içi platformlarda dolandırıcıların hedefi olduğunu ortaya koydu. Türkiye’de de durum Amerika’da olduğundan çok farklı değil. Dijital Bağımlılıkla Mücadele Derneği Genel Başkanı (DİBAMDER) ve Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Tuncay Dilci, 15-25 yaş aralığındaki Z kuşağının online dolandırıcıların tuzağına daha çok düştüğünü belirtti. Prof. Dr. Dilci, gençlerin dijital mecrada etik ya da ahlaki kavramları içselleştirmediklerine dikkat çekerek şunları söyledi:
İSTİSMARA AÇIKLAR
“Z kuşağı herkesin kendileri gibi dürüst olduğunu düşünüyor. İdealist ve saf bir nesil. Ayrıca güvenlik konusunda da bilinçli ve duyarlı değiller. Bu yüzden de istismara açıklar ve dijital dünyada kullanılan hipnotik tekniklerle dolandırabiliyorlar. Bu teknikler, şartlı durumlar yaratılarak oluşturuluyor. Örneğin kredi kartı bilgini verirsen, oyunda şu seviyeyi geçmene yardım ederiz ya da belli bir miktar ödeme yaparsan sosyal medyadaki takipçi sayını artırırız gibi vaatlerle kandırılabiliyorlar. Bu yaş grubu çok fazla çevrim içi dolaşsa da gerçek anlamda farkındalık düzeyleri pek yüksek değil. Boomer denilen kuşak ise bu dolandırıcıların ağına o kadar kolay düşmüyor. Evet, dijital dünyayla ilgili Z kuşağı kadar bilgili değiller ancak yaşam deneyimleri onları temkinli olmaya itiyor. Çevreden gelebilecek tehlike ve zararları tahmin edebiliyorlar.”
DİJİTAL GÖÇMENLER DAHA TEMKİNLİ
Z kuşağının birçok teknolojiyi diğer kuşaklara göre daha fazla kullandığını ve bildiğini dile getiren Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi İletişim Fakültesi Yeni Medya ve İletişim Bölüm Başkanı Prof. Dr. Deniz Yengin ise bu kuşağın tüketime daha istekli olduğunu belirterek şöyle konuştu:
“Üretmekten çok tüketmekten yana oldukları için yanlış ve sahte verileri çok sorgulamıyorlar. Özellikle alışveriş davranışları bu yönde ilerleyebiliyor ve sonrasında hüsrana uğrayabiliyorlar. Maalesef böyle bir sıkıntı var. Z kuşağına göre diğer kuşaklar daha temkinli. Çünkü o grup dijitalle sonradan tanıştığı için ‘dijital göçmen’ olarak adlandırılıyor. Dijitalin içine doğan dijital yerliler ise bu konuda daha çok fazla hata yapabiliyor.”
‘HER ŞEYİN DOĞRU OLDUĞUNA İNANIYORLAR’
Z kuşağının özellikle dijital oyunlarda daha çok dolandırıldığına dikkat çeken Dijital Danışman ve Yazar Orhan Toker de, “Oyunun içinde yapılması istenen ödemeleri hiç sorgulamadan yapıyorlar. Ardından ne satın almak istediklerine sahip olabiliyor ne de oyunda mutlu olabiliyorlar. Z kuşağı dijital dünyanın içine doğduğu için orada gördükleri her şeyin doğru olduğuna inanıyor. Ayrıca anne babalarıyla da bağları daha zayıf. Ancak boomer kuşağı hayatta her şeyi mücadeleyle elde etti. Haliyle o kadar kolay güvenmiyor ve karşı tarafa inanmıyor” dedi.
Z KUŞAĞI NE DİYOR?
Arda Kahraman, 21 yaşında, üniversite öğrencisi: Sosyal medyada takipçi artırma vaadiyle mesajlar alıyorum. Bu tarz mesajlara hiç cevap vermedim. Ancak 19 yaşındaki bir arkadaşım onlara hem cevap verdi hem de para ödedi. Sosyal medya hesabındaki takipçi sayısının artacağını düşünen arkadaşım, dolandırıcılara 600 lira verdi. Ardından takipçi sayısı artmadığı gibi kişisel bilgilerinin olduğu sosyal medya hesabı dolandırıcıların eline geçti.
Tufan Can Bayrakdar, 21 yaşında, üniversite öğrencisi: Oyun sitelerinden belli başlı mesajlar alıyorum. Gönderdikleri linke tıklayarak oyuna girmemi istiyor ve bu sayede para kazanacağımı söylüyorlar. Bu tarz durumlarla karşılaştığımda numarayı engelliyorum. Ancak çevremde bu linklere inanıp tıklayan ve sonrasında dolandırılan pek çok arkadaşım oldu.
Elif Yayci, 16 yaşında, lise öğrencisi: Bazı numaralardan iş ilanı mesajları alıyorum. Mesajı olumlu cevaplarsam bana döneceklerini ve iş hakkında konuşabileceğimiz yazıyor. Bu iş ilanlarında teklif edilen ücretler de asgari ücretin üstünde oluyor. Ancak bu tarz bir mesajla karşılaştığımda onlara cevap vermemeyi tercih ediyorum.
DOLANDIRILMAMAK İÇİN NE YAPMALILAR?
Prof. Dr. Deniz Yengin, Z kuşağının dijital dünyada dolandırılmaması için dikkat etmesi gerekenleri şöyle sıraladı:
1) Dijital platformlarda alışveriş yaparken daha önce ürün ya da hizmeti satın alan kullanıcı yorumlarını okumalılar.
2) Herhangi bir durumla karşı karşıya kaldıklarında araştırma yapmalılar. Okuma konusunda tembellik etmeliler.
3) Sosyal medyayı doğru kullanıp, kişisel bilgilerini ifşa etmemeliler.
4) Ev anahtarlarını nasıl başkalarıyla paylaşmıyorlarsa, dijital platformlardaki şifrelerini de kimseyle paylaşmamalılar.
5) Umut vaat eden iş ilanı ya da para kazanma yöntemi hakkında bir mesaj aldıklarında ilgili numara ya da sosyal medya hesabını hemen engellemeliler.
